Interview met Jacquelijne Constant

“Ik ben onvoorwaardelijk bewonderaar van iedereen die op onderzoek durft uit te gaan.” Interview met Jacquelijne Constant, kunstenares en inspirerend workshop-leidster. Jacquelijne komt al voor het vierde jaar in La Perle om haar training over creatieve flow en beeldende expressie te geven. Middels dit interview stel ik haar graag aan u voor.

Wat betekent schilderen voor jou ?

Ik ben geen schilder hoor! Dat misverstand moet ik direct even uit de weg helpen. Op de Rietveldacademie heb ik theatervormgeving gestudeerd. En autonoom beeldende kunst. Dat was toen ook een richting op de academie. Vóór de academie werkte ik een tijdje voor een theatervormgever. Met hem werkte ik aan zijn dansprojecten en bij een opera van Jan Fabre. In de jaren dáárvoor deed ik een opleiding in creatieve en expressieve therapie. Er werd lesgegeven door kunstenaars en leraren die geïnspireerd waren door onder andere het werk van Jung. En door de ARTtherapy van Schaun McNiff die weer was beïnvloed door het werken met beelden zoals sjamanen dat deden.

Mijn verlangen en interesse was, en is, om filosofie en levensvraagstukken door middel van kunst te benaderen. Kunst zie ik als een vrijplaats, een vrij veld als het ware, waarin je kunt onderzoeken wat het leven is. Ik wil iets begrijpen van het leven, van de mens, van mezelf en daar een vorm voor vinden. Ik zoek dus eerder middelen bij wat mij bezighoudt, dan dat ik me op één (levens-) kunstvorm richt. Het kan van alles zijn, theater, meditatie, poëzie, en ook -maar zeker niet alleen- schilderen.

Het kunstenaarschap is een soort alibi om dat verlangen te volgen en ontdekkingen te doen. Je zou kunnen zeggen dat het min of meer toevallig is dat ik me via beeldende kunst ben gaan uitdrukken, ik had wellicht ook schrijfster kunnen worden. Alhoewel ik wel altijd al gek op tekenen was.

Ik vind het zelf wél lekker om met verf te werken. Met relatief eenvoudig middelen zoals verf, maar ook krijt, water, modder, zand, takken en zo voort, kun je al direct zintuiglijk en expressief werken. Het zintuiglijke vind ik belangrijk. Dat je lichaam wordt beroerd, dat je letterlijk in beweging komt. Jij raakt de materialen aan maar de materialen jou ook. Ze doen een appèl op je. Water raakt je anders dan ijzer. Ik werk dus wel met verf. Dat wel. Maar ik zeg eigenlijk nooit: ik schilder.

Wat is creatieve flow en hoe verhoudt zich dat tot beeldende expressie ?

Dat is lastig onder woorden te brengen. Het is een ervaring. Kijk, technieken kun je leren, maar daar gaat dit niet over. Het is de ervaring hoe creativiteit samenvalt met je levensenergie. Daar waar je levensenergie stroomt en ook daar waar die stagneert.
Met beeldende expressie kun je dat heel goed leren waarnemen. Je voelt het tijdens het werken, wanneer het stug wordt of vervelend. Wanneer je je interesse verliest. Of ineens allerlei oordelen krijgt, die alles wat je doet weer afbreken.
Je kunt stagnatie in het werkstuk ook zien. Dan is er veel moeite gedaan maar er zit geen adem meer in, het leven is er uit. Dichtgemetseld. Het zijn heel fysieke waarnemingen. Daarom hebben we het ook over ervaring. En niet over denken.

Het is een zeer belangrijk onderdeel in het werkproces waarin je de creatieve flow wilt ondersteunen, om alle oordelen die je van binnen mocht hebben te laten varen. Om in het maakproces alles te accepteren wat er wil stromen en niet te beoordelen. Ook al heb je geen idee wat het is. Of waar het heengaat. Zonder oordeel te blijven. Daarmee maak je jezelf vrij. Er is zoveel meer dan onze gedachten over het werk en hoe we het doen. Denken an sich is niet creatief. Dat neemt niet weg dat het denken niet zou kunnen meewerken aan de flow, maar in de flow wordt het denken dienstbaar en niet overheersend. Op het moment dat je alléén je denken laat schilderen stopt de flow.

Op de stroom blijven en meebewegen, en van daaruit handelend maak je niet alleen de creativiteit wakker en de levensenergie, maar ook de levendigheid.
Sprankelend en licht. Onafhankelijk van het onderwerp. Dat kan net zo goed een zwaar en pittig thema zijn. Het is een kwaliteit van het schilderen die samen valt met méér dan jezelf.

Wat me steeds weer opvalt aan het werken met beeldende expressie is dat het een gevoel van autonomie wakker maakt, dat is vaak verrassend en vreugdevol. Tijdens het werken in de flow komen er als vanzelf allerlei vondsten en inzichten die je van tevoren niet kan bedenken. Dat voelt magisch aan. Ook heel specifiek aan werken met beeldende expressie is dat het werk de maker ook veel teruggeeft, er wordt iets letterlijk zichtbaar wat je kunt aanraken èn het raakt jou, het ‘werkt op je in’. Er ontstaat een dialoog, een relatie tot je werk.

Wat inspireert jou om trainingen te geven en mensen te begeleiden?

Ten eerste vind ik het ook heel gezellig ! Dat is een grapje, maar ook weer niet. Het is mooi om een plek aan te kunnen bieden waar het leven op deze creatieve manier kan gebeuren. Daar met elkaar in te zijn. Dat heeft voor mij iets heel vervullends.

Ik heb al vroeg gemerkt dat ik er een talent voor heb, zo’n ruimte scheppen.
Dat bedoel ik figuurlijk: een respectvolle, toestemmende, nieuwsgierige, oordeelvrije en aanmoedigende atmosfeer. Maar ook letterlijk: in een uitnodigend atelier, met een berg verleidelijke materialen, met experimenten en oefeningen die de flow losmaken en het proces op gang brengen. Zowel meditatief als uitbundig en speels.

Wat ik mensen gun is dat ze ontdekken dat het werk uit henzelf ontstaat, en dat is zoveel mysterieuzer en vervullender dan ‘Het Te Doen’ volgens normen en regels. Het is geweldig om te zien dat het creatieve proces mensen toegang kan geven tot hun eigen levensenergie, en dat die zich altijd uitdrukt in een unieke en persoonlijke vorm. Het volstrekt eigene van een ieder is elke keer weer frappant.
Ik ben dan ook fan van iedereen. Ik ben onvoorwaardelijk bewonderaar van iedereen die op onderzoek durft uit te gaan. Dat vind ik ware levenskunst !

Waarom in La Perle bij Egbert & Ilja ?

Ik vind het mooi zoals jullie deze plek aan het creëren zijn. Jullie hebben een liefdevolle benadering en blijven ontwikkelen. Ik vind la Perle elegant, vol huiselijkheid en schoonheid. Jullie bijzondere en uitnodigende atelier past heel goed bij mijn manier van werken. Bovendien hebben jullie allebei een hart voor deze training die ik geef. Dat is voelbaar en ondersteunt mijn werkproces op een heel vriendelijke manier.

Dank je wel Jacquelijne voor dit gesprek, we zien je graag in juni terug voor de training in la Perle !

Ilja Tammen 15 mei Anrosey

Voor info en aanmelden, zie de website van Jacquelijne Een Schitterend Onderzoek.